Moet u rente betalen over de erfdelen van uw kinderen?

De wettelijke rente is op 1 januari 2024 verhoogd naar 7%. In dit artikel leest u meer over de relatie tussen de wettelijke rente (en de hoogte daarvan), en de wettelijke erfdelen van kinderen die nog niet zijn uitgekeerd. Dit artikel gaat in op de situatie dat een overledene géén testament heeft gemaakt, getrouwd was (of een geregistreerd partnerschap was aangegaan) en kinderen had. Na overlijden van de eerste ouder krijgen de kinderen dan, zolang de langstlevende echtgenoot nog leeft, een vordering op de langstlevende. Daarover kan rente verschuldigd zijn. Lees daarover hieronder meer.

Wie zijn volgens de wet uw erfgenamen als u niets geregeld heeft?

De wet regelt wie erfgenaam zijn als een persoon geen testament heeft opgesteld. Daarbij gaan we hierna alleen in op de situatie dat iemand getrouwd was en kinderen had.

Als een persoon overlijdt met achterlating van een echtgenoot en één of meer kinderen, dan zijn op grond van de wet de langstlevende echtgenoot en de kinderen erfgenaam, ieder voor een gelijk deel. Bij een getrouwd stel met twee kinderen zou dit dus betekenen dat als de man overlijdt, zijn vrouw en twee kinderen ieder voor 1/3 erfgenaam zijn. Het erfdeel van de kinderen wordt ook wel ‘kindsdeel’ genoemd.

Wettelijk systeem: erfdelen van kinderen zijn een vordering

Sinds 2003 staat in de wet dat de langstlevende echtgenoot het erfdeel van een kind niet meer direct hoeft uit te betalen aan het kind. Dit hoeft pas als de hij of zij zelf komt te overlijden. In de tussentijd behoudt de langstlevende dus de beschikking over de hele nalatenschap van de eerst overleden echtgenoot. Dit wil niet zeggen dat de kinderen geen erfgenaam zijn. De kinderen zijn wel erfgenaam, maar krijgen hun erfdeel nog niet uitbetaald. De langstlevende echtgenoot blijft de erfdelen schuldig aan de kinderen. Deze regeling wordt de ‘wettelijke verdeling’ genoemd.

Rente over schuldig gebleven erfdelen van kinderen

Na overlijden van de eerste echtgenoot, heeft de langstlevende echtgenoot dus de beschikking over de gehele erfenis, maar heeft deze wel (een) schuld(en) aan zijn of haar (stief) kind(eren). Dit lijkt dus veel op een lening van de kinderen aan de langstlevende. Over leningen moet over het algemeen rente worden betaald. In het specifieke geval van een schuldig gebleven erfdelen, is in de wet een bijzondere regeling opgenomen. Volgens de wet hoeft de langstlevende alleen dán rente te betalen, als de ‘wettelijke rente’ hoger is dan 6%. Daar vinden we dus het verband tussen de wettelijke rente en het wettelijk erfrecht binnen gezinnen!

Verhoging van de rente naar 7% per 1 januari 2024 leidt tot rente!

Zoals hiervoor geconstateerd is de verhoging van de wettelijke rente tot boven de 6% per 1 januari dus van groot belang. Nu de rente naar 7% is verhoogd, betekent dit dat voor het eerst sinds de invoering van het huidige erfrecht, de wettelijke rente hoger dan 6%. Met als gevolg dat de langstlevende rente moet gaan betalen over het erfdeel dat hij of zij ‘in bewaring’ heeft voor diens kind(eren). Deze renteregel is tot dit jaar dus een dode letter geweest, maar nu niet langer! Vanaf 1 januari 2024 bedraagt de rente over de erfdelen van de kinderen dus 7% - 6% = 1%.

Wie heeft recht op deze rente?

De renteregels gelden voor getrouwde ouders met kinderen die zijn overleden zonder dat zij een testament hebben gemaakt. De regels gelden daarnaast óók als een overleden ouder wél een testament had gemaakt, maar in dit testament heeft bepaald dat de wettelijke verdeling van toepassing is en/of de wettelijke renteregels van toepassing zijn.

Als in het testament iets anders staat, gaat dat vóór op de wettelijke renteregels. In het testament kan bijvoorbeeld staan dat de wettelijke verdeling van toepassing is, maar dat de rente hoger is dan volgens de wet. Dit wordt vaak gedaan om erfbelasting te besparen (zie hierna). Ook kan in het testament staan dat de langstlevende nooit rente hoeft betalen.

Onder echtgenoot wordt ook verstaan de geregistreerd partner. Een ongehuwde partner valt hier niet onder, ook niet als er een samenlevingscontract is afgesloten.

Wanneer moet de rente over kindsdelen worden betaald?

Gelukkig voor de langstlevende hoeft de rente over een kindsdeel pas te worden betaald bij het opeisbaar worden van het erfdeel van de kinderen en dat is pas na het overlijden van de langstlevende echtgenoot. De langstlevende heeft dus geen ‘last’ van de rente.

Rente als een belastingvoordeel

In situaties dat een overledene géén testament heeft gemaakt, zie je vaak dat gezinnen leven in de veronderstelling dat de langstlevende echtgenoot ‘enig erfgenaam is’. Zoals hiervoor is gebleken, is dat niet het geval. Ook de kinderen zijn erfgenamen. De langstlevende hoeft het erfdeel van de kinderen alleen nog niet aan hen uit te keren. Omdat dit op een lening lijkt, heeft de langstlevende dus een schuld aan de kinderen. En deze schuld wordt door de verhoging van de wettelijke rente boven de 6% (per 1/1/2024 naar 7%) steeds hoger, omdat deze lening vanaf 1 januari 2024 rente draagt.

Als het erfdeel van de kinderen groter is dan hun vrijstelling erfbelasting, moet bij overlijden van de eerste ouder direct erfbelasting worden betaald over de erfdelen van de kinderen. Dat de langstlevende vanaf 1 januari 2024 rente over deze erfdelen van de kinderen moet betalen, heeft geen invloed op de erfbelasting bij het overlijden van de eerste ouder. Dat de langstlevende rente over deze erfdelen van de kinderen moet betalen, kan wel invloed hebben op de erfbelasting bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Bij het overlijden van de langstlevende moet deze renteschuld worden afgelost. Deze rente kan bij het overlijden van de langstlevende belastingvrij worden uitgekeerd aan de kinderen en worden afgetrokken van de erfenis van de langstlevende. De omvang van de erfenis wordt daardoor minder, zodat ook minder erfbelasting hoeft te worden betaald.

Rente levert dus een belastingvoordeel op bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Dit is ook de reden dat ouders er vaak voor kiezen om in hun testament een hogere rente op te nemen dan de rente die volgens de wet verschuldigd is over kindsdelen. Het fiscale voordeel wordt dan namelijk groter bij overlijden van de tweede ouder/ partner. Het is dan natuurlijk wel van belang dat het erfdeel van een kind goed is vastgesteld, zodat de rente goed kan worden uitgerekend.

Wat is de omvang van de erfdelen van uw kinderen? Stel de erfdelen vast!

Hierboven hebben we geconcludeerd dat, nu de rente per 1 januari 2024 is uitgestegen boven de 6%, over de wettelijke erfdelen van kinderen vanaf 1 januari 2024 rente verschuldigd wordt. Dit kan belastingvoordeel opleveren, zo leest u hierboven. Maar in de praktijk kan het vaststellen van de hoogte van de rente lastig worden. Na het eerste overlijden van de eerste ouder worden in de praktijk namelijk lang niet altijd de erfdelen van de kinderen officieel vastgesteld. En als de omvang van de vordering van elk kind niet duidelijk is, wat is dan precies de verschuldigde rente?

Het is dus goed om, als u in een dergelijke situatie zit als gezin, de erfdelen te laten vaststellen, om onduidelijkheid bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot te voorkomen.

Als in uw geval de erfdelen bij het overlijden van de eerstoverleden echtgenoot niet zijn vastgesteld, dan kan dit nog altijd, De notaris kan u helpen dit eventueel alsnog correct te doen. Dit zorgt ervoor dat u het belastingvoordeel straks niet mis zult lopen!

Dit artikel is ontleend aan "Met Recht Geregeld", product van FBN Juristen.